بند 7 شروط ضمن عقد چیست؟ | شرایط قانونی + نکات کاربردی
یکی از مهم‌ترین این شروط، بند ۷ شروط ضمن عقد است که در عقدنامه‌های ازدواج رسمی ایران درج می‌شود. این بند به زن اجازه می‌دهد تا در شرایط خاصی، از حق طلاق برخوردار شود؛ حقی که به‌صورت پیش‌فرض در اختیار مرد است.
در این مقاله، قصد داریم به‌طور جامع و کاربردی بررسی کنیم که بند ۷ شروط ضمن عقد چیست، چه ویژگی‌های قانونی دارد، در چه شرایطی اعمال می‌شود و چه نکاتی را باید هنگام امضا کردن آن در نظر گرفت. اگر در آستانه ازدواج هستید یا به‌عنوان مشاور حقوقی با این موضوع سر و کار دارید، مطالعه این مطلب می‌تواند دید دقیقی به شما بدهد.
بند ۷ شروط ضمن عقد چیست؟
تعریف حقوقی بند ۷
بند ۷ یکی از ۱۲ شرط ضمن عقد ازدواج است که در عقدنامه رسمی ثبت می‌شود. بر اساس این بند، چنانچه مرد همسر دوم اختیار کند یا در زندگی زناشویی دچار سوء رفتار شود، زن می‌تواند با مراجعه به دادگاه و اثبات تحقق یکی از موارد تعیین‌شده، درخواست طلاق دهد، بدون اینکه نیازی به رضایت شوهر داشته باشد.
جایگاه قانونی بند ۷
این بند بر اساس ماده ۱۱۱۹ قانون مدنی ایران تنظیم شده که به زوجین اجازه می‌دهد هر شرطی که خلاف مقتضای عقد نباشد، در عقدنامه بگنجانند. بنابراین، بند ۷ کاملاً قانونی و معتبر است و در صورت امضا توسط طرفین، قابلیت اجرایی دارد.
مواردی که در بند ۷ لحاظ شده‌اند
بند ۷، شامل شرایطی است که در صورت وقوع آن‌ها، زن می‌تواند به دادگاه مراجعه کرده و حق طلاق را مطالبه کند. این شرایط عبارت‌اند از:
- ازدواج مجدد مرد بدون رضایت همسر اول
- بدرفتاری یا سوءرفتار مستمر مرد نسبت به زن یا فرزندان
- ترک زندگی مشترک به مدت ۶ ماه متوالی یا ۹ ماه متناوب در یک سال بدون عذر موجه
- اعتیاد مرد به مواد مخدر یا مشروبات الکلی که به تشخیص دادگاه به اساس زندگی خانوادگی لطمه بزند
- محکومیت قطعی مرد به حبس پنج سال یا بیشتر
- اشتغال به شغلی که مغایر با حیثیت خانوادگی زن باشد
- ابتلا به بیماری‌های صعب‌العلاج یا جنون
- عقیم بودن مرد و ناتوانی در بچه‌دار شدن پس از پنج سال زندگی مشترک
این موارد به زن این حق را می‌دهد که با مراجعه به دادگاه خانواده، طلاق از طرف زن را بدون نیاز به اجازه شوهر دریافت کند، مشروط بر اینکه امضای طرفین ذیل این بند ثبت شده باشد.
نکات مهم هنگام امضای بند ۷
۱. تأیید رسمی در دفترخانه
یکی از اشتباهات رایج زوجین، این است که تصور می‌کنند با وجود چاپ بند ۷ در عقدنامه، آن شرط خود به خود فعال است. در حالی که تنها در صورتی معتبر خواهد بود که امضای هر دو طرف (زن و مرد) زیر آن درج شود.
۲. قابل حذف یا اصلاح بودن بند
برخی افراد تمایل دارند که شروطی از بند ۷ را تغییر دهند یا حذف کنند. طبق قانون، این بند قابل اصلاح و حتی حذف است، اما فقط با توافق کتبی طرفین و قبل از امضای عقدنامه.
۳. لزوم دقت در تفسیر مفاد
برای مثال، واژه‌هایی مانند “بدرفتاری مستمر” یا “اعتیاد لطمه‌زننده” تفسیرپذیر هستند و باید با تفسیر قضایی و استناد به مدارک معتبر همراه باشند تا در دادگاه پذیرفته شوند.
مثال‌های واقعی از کاربرد بند ۷
مثال اول: ازدواج مجدد مرد بدون رضایت زن
خانم ن. الف که در سال ۱۳۹۷ ازدواج کرده بود، پس از ۴ سال متوجه شد شوهرش بدون اطلاع او همسر دیگری اختیار کرده است. با استناد به بند ۷ و امضای آن در عقدنامه، به دادگاه مراجعه کرد و موفق شد طلاق خود را بدون رضایت شوهر بگیرد.
مثال دوم: اعتیاد شدید و ترک منزل
آقای ک. م به دلیل اعتیاد به مواد مخدر چندین بار خانه را ترک کرده بود. همسر او با ارائه گزارش پزشکی قانونی، گواهی کمپ ترک اعتیاد و شهادت همسایگان، توانست حق طلاق را بگیرد. دادگاه با استناد به بند ۷، طلاق را صادر کرد.
مزایا و معایب بند ۷ شروط ضمن عقد
مزایا:
- افزایش امنیت حقوقی زنان
- محدودسازی سوء‌استفاده از حقوق قانونی توسط شوهر
- تقویت حس اعتماد در زندگی مشترک
- کاهش احتمال وقوع خشونت خانگی و ازدواج مجدد بدون اطلاع
معایب (در صورت نبود آگاهی):
- اگر بدون آگاهی و بررسی امضا شود، ممکن است طرفین از حقوق خود محروم شوند.
- سوءتفاهم نسبت به مفاد می‌تواند باعث تنش در رابطه شود.
- امکان سواستفاده از بند در صورت عدم اثبات دقیق و قانونی شرایط مطرح‌شده.
تفاوت بند ۷ با حق طلاق تفویض‌شده
برخی تصور می‌کنند بند ۷ همان وکالت در طلاق یا «حق طلاق» برای زن است؛ در حالی که این دو موضوع جدا از هم هستند:
| ویژگی | بند ۷ شروط ضمن عقد | وکالت در طلاق |
|---|---|---|
| نوع شرط | شرط مشروط بر وقوع رفتار خاص | وکالت بدون نیاز به اثبات دلیل |
| اجرا | نیاز به اثبات در دادگاه | صرف مراجعه به دادگاه کافی است |
| تأثیر | محدود و مشروط | مطلق و آزادانه‌تر |
بنابراین، اگر زن بخواهد بدون نیاز به اثبات شرایط خاصی طلاق بگیرد، باید وکالت در طلاق را علاوه بر بند ۷ دریافت کند.
چه کسانی باید به بند ۷ توجه ویژه داشته باشند؟
- زنان شاغل یا تحصیل‌کرده‌ای که به دنبال استقلال بیشتر هستند.
- افراد با سابقه آشنایی محدود قبل از ازدواج.
- زوج‌هایی که اختلافات فرهنگی یا خانوادگی دارند.
- زنانی که در شرایط پرریسک حقوقی ازدواج می‌کنند (مانند ازدواج مجدد مرد)
مراحل استفاده از بند ۷ در دادگاه
۱. جمع‌آوری مستندات و مدارک قانونی
۲. تنظیم دادخواست طلاق و ارائه به دادگاه خانواده
3. احضار شوهر و بررسی شرایط توسط قاضی
4. صدور رأی طلاق در صورت احراز شرط بند ۷
5. ثبت طلاق در دفاتر رسمی
جمع‌بندی نهایی
بند ۷ شروط ضمن عقد یکی از ابزارهای قانونی بسیار مهم برای حفظ حقوق زنان در زندگی مشترک است. اگرچه ماهیت آن شرطی و وابسته به بروز موارد خاص است، اما وجود آن در عقدنامه می‌تواند به‌عنوان یک ضمانت اجرایی قوی عمل کند و به زن این امکان را بدهد تا در شرایط ناعادلانه، مسیر قانونی طلاق را طی کند.
با وجود اهمیت بالای بند ۷، آگاهی دقیق از شرایط آن، نحوه اجرا و تفکیک آن از سایر حقوق مانند وکالت در طلاق، کلید استفاده صحیح و مؤثر از این ابزار قانونی است. پیشنهاد می‌شود پیش از امضای عقدنامه، حتماً با یک مشاور حقوقی مشورت کنید تا از تمام جوانب آگاه باشید و حقوق خود را آگاهانه تعیین کنید.
سوالات متداول
۱- آیا بند ۷ شروط ضمن عقد، همان حق طلاق است؟
خیر. بند ۷ فقط در صورت تحقق شرایط مشخص، حق طلاق را برای زن ایجاد می‌کند. حق طلاق یا وکالت در طلاق، نوعی وکالت رسمی است که بدون نیاز به تحقق شرط خاص، به زن داده می‌شود.
۲- اگر بند ۷ امضا نشود، آیا زن دیگر امکان طلاق ندارد؟
در صورت امضا نشدن بند ۷، زن هنوز می‌تواند با اثبات عسر و حرج (سختی غیرقابل تحمل) طلاق بگیرد، اما مسیر آن سخت‌تر و زمان‌برتر خواهد بود.
۳- آیا بند ۷ پس از ازدواج هم قابل اضافه شدن است؟
در عقدنامه رسمی خیر، اما از طریق تنظیم قرارداد رسمی محضری می‌توان شروط مشابهی را به توافق طرفین ثبت کرد که قابلیت اجرایی داشته باشد.
۴- آیا مرد می‌تواند بعد از عقد، امضای خود از بند ۷ را پس بگیرد؟
خیر. بعد از امضای عقدنامه، این بند قانونی و الزام‌آور است و صرفاً با توافق طرفین قابل تغییر یا بی‌اثر شدن است.