مالیات بر ارزش افزوده چیست؟

مالیات بر ارزش افزوده

مالیات بر ارزش افزوده:  یک نوع مالیات غیرمستقیم است که در بسیاری از کشورها، از جمله ایران، اجرا می‌شود. این مالیات بر مراحل مختلف تولید یک کالا یا ارائه یک خدمت اعمال می‌شود و در نهایت به مصرف‌کننده نهایی منتقل می‌شود.

تعریف ساده

به زبان ساده‌تر، هر بار که یک کالا یا خدمتی تولید یا فروخته می‌شود، به ارزش آن مقداری اضافه می‌شود که به آن “ارزش افزوده” می‌گویند. مالیات بر ارزش افزوده هم بر همین ارزش افزوده اعمال می‌شود.

چگونه کار می‌کند؟

• ارزش افزوده چیست؟
  • هر مرحله از تولید یک کالا یا ارائه یک خدمت، ارزشی به آن اضافه می‌کند. مثلاً وقتی مواد اولیه به یک محصول تبدیل می‌شود، ارزش آن افزایش می‌یابد.
• مالیات بر ارزش افزوده چگونه محاسبه می‌شود؟
  • در هر مرحله از تولید یا ارائه خدمت، مالیات بر ارزش افزوده‌ای که در آن مرحله ایجاد شده است، محاسبه و به مرحله بعد منتقل می‌شود.
  • در نهایت، مصرف‌کننده نهایی، تمام مالیات‌های ارزش افزوده‌ای که در مراحل مختلف تولید تا رسیدن کالا به دست او اعمال شده است، پرداخت می‌کند.

چرا مالیات بر ارزش افزوده مهم است؟

• منبع درآمد دولت: یکی از مهم‌ترین منابع درآمدی دولت‌ها است.
• عدالت مالیاتی: به طور نسبی عدالت مالیاتی را برقرار می‌کند، زیرا همه مصرف‌کنندگان به نسبت مصرف خود مالیات پرداخت می‌کنند.
• شفافیت مالی: باعث شفافیت بیشتر در سیستم مالیاتی می‌شود.

چه کالاها و خدماتی مشمول مالیات بر ارزش افزوده هستند؟

• قاعده کلی: تقریباً همه کالاها و خدمات مشمول مالیات بر ارزش افزوده هستند، مگر آنکه در قوانین مالیاتی کشور، معافیت خاصی برای آن‌ها در نظر گرفته شده باشد.
• کالاهای معاف یا مشمول نرخ کمتر: برخی کالاها مانند مواد غذایی، دارو، کتاب و برخی خدمات خاص، ممکن است معاف از مالیات بر ارزش افزوده یا مشمول نرخ کمتری از آن باشند.

مزایای مالیات بر ارزش افزوده

• پایداری درآمد: درآمد حاصل از مالیات بر ارزش افزوده نسبتاً پایدار است و با افزایش تولید و مصرف، افزایش می‌یابد.
• جمع‌آوری آسان: جمع‌آوری این مالیات از طریق سیستم‌های مالیاتی موجود، نسبتاً آسان است.
• تشویق به تولید داخلی: در برخی موارد، مالیات بر ارزش افزوده می‌تواند تولید داخلی را تشویق کند.

 معایب مالیات بر ارزش افزوده

• افزایش قیمت تمام شده کالاها و خدمات
• پیچیدگی محاسبات
• امکان فرار مالیاتی

به راننده تاکسی باید مالیات بر ارزش افزوده بدیم؟

موضوع مالیات بر ارزش افزوده برای رانندگان تاکسی کمی پیچیده شده است و بستگی به شرایط خاصی دارد.

به طور کلی:

• رانندگان تاکسی به عنوان ارائه دهندگان خدمات حمل و نقل، به طور مستقیم مشمول مالیات بر ارزش افزوده نمی‌شوند. یعنی شما به عنوان مسافر، نیازی نیست که به صورت جداگانه مبلغی را به عنوان مالیات بر ارزش افزوده به راننده پرداخت کنید.
• اما این موضوع برای شرکت‌های تاکسی اینترنتی مانند اسنپ و تپسی متفاوت است. این شرکت‌ها به دلیل خدمات اضافه‌ای که ارائه می‌دهند (مانند اپلیکیشن، سیستم پرداخت آنلاین و…)، مشمول پرداخت مالیات بر ارزش افزوده می‌شوند.

اما چرا این موضوع اینقدر پیچیده شده است؟

• تفاوت بین راننده و شرکت: دیوان عدالت اداری بین ارائه دهندگان خدمات حمل و نقل (رانندگان) و سکوهای آنلاین (شرکت‌ها) تفکیک قائل شده است. به این معنی که خدمت اصلی حمل و نقل مربوط به راننده است و نه شرکت.
• اعتراض شرکت‌های تاکسی اینترنتی: شرکت‌هایی مانند اسنپ به این موضوع اعتراض کرده‌اند و پرونده آن‌ها در دیوان عدالت اداری بررسی شده است.

پس به عنوان یک مسافر چه باید کرد؟

• اگر با تاکسی‌های سنتی کار می‌کنید: نیازی به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده جداگانه ندارید.
• اگر از اپلیکیشن‌های تاکسی اینترنتی استفاده می‌کنید: مبلغی که شما پرداخت می‌کنید شامل کمیسیونی است که به شرکت تعلق می‌گیرد. این کمیسیون مشمول مالیات بر ارزش افزوده می‌شود.

فرار مالیاتی

فرار مالیاتی به هر گونه تلاش عمدی و غیرقانونی برای پرداخت نکردن مالیات گفته می‌شود. این عمل نه تنها به اقتصاد کشور آسیب می‌رساند، بلکه عدالت مالیاتی را نیز زیر سوال می‌برد. افرادی که مالیات پرداخت می‌کنند، در واقع به توسعه کشور کمک می‌کنند و این در حالی است که فرارکنندگان مالیاتی از این مسئولیت شانه خالی می‌کنند.

چرا فرار مالیاتی جرم است؟

• تخریب عدالت: فرار مالیاتی باعث می‌شود افرادی که درآمد بیشتری دارند، کمتر مالیات پرداخت کنند و این در حالی است که افراد با درآمد کمتر، سهم بیشتری از مالیات را پرداخت می‌کنند.
• کاهش درآمد دولت: مالیات یکی از منابع اصلی درآمد دولت‌ها است. فرار مالیاتی، این منبع درآمد را کاهش داده و در نتیجه، دولت نمی‌تواند به وظایف خود مانند ارائه خدمات عمومی، ساخت زیرساخت‌ها و حمایت از اقشار ضعیف جامعه به خوبی عمل کند.
• تشویق دیگران: وقتی افراد ببینند که برخی افراد بدون پرداخت مالیات به زندگی خود ادامه می‌دهند، ممکن است خود نیز به این کار تشویق شوند.

انواع فرار مالیاتی

• پنهان کردن درآمد: رایج‌ترین روش فرار مالیاتی، پنهان کردن بخشی از درآمد است. این کار می‌تواند از طریق روش‌های مختلفی مانند پرداخت‌های نقدی، استفاده از حساب‌های بانکی در خارج از کشور و یا ایجاد شرکت‌های صوری انجام شود.
• ادعای هزینه‌های کاذب: برخی افراد با ادعای هزینه‌های کاذب، سعی می‌کنند مقدار مالیات قابل پرداخت خود را کاهش دهند.
• استفاده از روش‌های حسابداری غیرقانونی: برخی شرکت‌ها با استفاده از روش‌های حسابداری غیرقانونی، سود خود را کمتر از آنچه که هست نشان می‌دهند و در نتیجه، مالیات کمتری پرداخت می‌کنند.

عواقب فرار مالیاتی

• مجازات‌های قانونی: فرار مالیاتی جرم محسوب می‌شود و مجازات‌های قانونی مانند جریمه‌های سنگین، حبس و ضبط اموال در پی دارد.
• خسارت به اعتبار: افرادی که به فرار مالیاتی متهم می‌شوند، اعتبار خود را از دست می‌دهند و ممکن است با مشکلاتی در زمینه کسب و کار و روابط اجتماعی مواجه شوند.
• اختلال در بازار: فرار مالیاتی می‌تواند باعث اختلال در بازار و رقابت ناسالم شود.